BEL FITIĞI NEDİR?
Omurganın bel kısmı beş adet omur ve diskten meydana gelmektedir. Bu bölge vücut ağırlığını en çok taşıyan yer olarak bilinir. Bel fıtığı, bel omurları arasındaki destek görevini yapan kıkırdağın şiddetli zorlama (ağır kaldırma, uzun süre aynı pozisyonda kalma, zorlanmaya maruz kalma, düşme, fazla kilo ve çok doğum gibi nedenler) sonucu yırtılması ile omurilikten çıkan kalçaya ve bacağa yayılan sinirlere baskı yapmasına bel fıtığı denir. Çoğu zaman şiddetli bel ağrısı, bacağa ve kalçaya yayılan ağrıyla ortaya çıkar.
BEL FITIĞI BELİRTİLERİ NELERDİR?
Bel fıtığı belirtileri başlıca bel, bacak ağrısı, ayaklarda uyuşma, hareket ederken zorlanma, çabuk yorulma, denge kaybı, otururken ve yürürken zorluk çekme şikâyetleri ile hastalar bir uzmana başvururlar. Hastalığın oluş mekanizmasına ve geçen zamana göre belirtileri gelişir. Sıklıkla önce belde zorlayıcı bir hareket sonucu omurganın arkasında ve kıkırdak yapının önünde duran bağ dokusu yırtılır. İlk aşamada hasta sadece bel ağrısı hisseder. Bir süre sonra yırtılan bağın olduğu yerden kıkırdak doku, sinirlerin olduğu kanala taşar ve sinirleri sıkıştırması sonucu ağrı bacaklara yayılır.
Hastalarımızın da sıklıkla merak ettiği ”Bel fıtığı belde niye ağrı yapmaz?” sorusunun nedeni işte budur. Sıkışan sinir uç noktasında, yani vücutta gittiği yerde ağrıyı hissettirir. Aynı şekilde bacak ve ayakta uyuşma ve yanma şikâyetlerine neden olur. Daha ileri aşamalarda ayaklarda güçsüzlük oluşabilir. Hasta, daha ileri durumlarda idrar ve dışkı tutamama, cinsel fonksiyonların yitirilmesi ile de karşılaşabilir. Bütün bu sayılanlar yavaş yavaş oluşabileceği gibi birkaç saat içinde son aşamaya kadar gelebilir.
BEL FITIĞI RİSK FAKTÖRLERİ NELERDİR
Bel fıtığı, çalışma hayatında işgücü kaybına neden olan hastalıklar arasında yüzde 25 orana sahip. Bu hastalığı yaşayan kişilerin iş gücü kaybı bazen 6 aya kadar uzayabilir. Bel fıtığına yakalanma oranı bazı meslek gruplarında daha fazla görülür. Özellikle ağır yük taşıma (bedene yük bindiren), uzun süre otomobil kullanma ve masa başında sürekli oturmayı gerektiren mesleklerde bel fıtığı oranı diğer mesleklere oranla oldukça yüksektir. Toplumun yüzde 85’i hayatının belli bir döneminde bel ağrısı yaşayabilir. Erkek -kadın arasında hastalığa yakalanma oranında fark yok. Fakat hamilelikte, özellikle aşırı kilo alınması sonucu bel omurlarındaki basınç artarak, bel fıtığına yakalanma riski yükseliyor. Bu da gösteriyor ki “Fazla kilo” bel fıtığına yakalanma da önemli bir faktör. Fazla kiloya sahip bireylerde hastalık daha yüksek oranda görülüyor ve tedavisi süreci daha zorlu oluyor.
BEL FITIĞINDAN KORUNMAK İÇİN NELERE DİKKAT ETMEK GEREKİR?
Yerden bir yük kaldırılırken mutlaka dizler kırılarak çömelmeli, yük sonra kaldırılmalıdır. Omuz üstüne yük kaldırılırken (Çamaşır asma, dolap yerleştirme gibi) dikkat edilmeli, varsa bir merdiven, sandalye gibi bir yükseklik üzerinden bu işler yapılmalı, yukarı doğru uzanılmamalıdır. Günlük çalışma sırasında özellikle masa başında, tam dik pozisyonda oturmalı ve sandalye bel girintisini destekleyecek biçimde seçilmelidir. Sandalyenin uygun olmadığı durumlarda, bel girintisini destekleyecek ilave bir yastık aynı işi görecektir. Yataktan kalkarken aniden bele yük bindirerek doğrulmaktan kaçınılmalıdır. Önce yan dönmeli, sonra ayakları yatak kenarından aşağı sarkıtıp dirseklerden destek alınarak doğrulanmalıdır.
Bel fıtığına yakalanmamak için dikkat etmemiz gereken bir diğer durumda fazla kilo almamaktır. Çünkü aşırı kilo, bel omurlarına basıncı artırarak bel fıtığı riskini büyük ölçüde yükseltiyor. Diğer bir sebep de hareketsiz yaşam. Düzenli egzersiz yapanlarda, özellikle bel ve karın kasları gelişmiş kişilerde bel fıtığı hastalığına daha az rastlar. Çünkü vücudumuzun yükünü sadece omurga taşımaz. Karın kasları ile tüm sırt ve belde omurga boyunca uzanan kasların fonksiyonu da büyük önem taşır. Düzenli egzersiz yapmama gibi durumlarda kaslar yeterince güçlenmediği için, kasların taşıması gereken vücut ağırlığı da omurga üzerine dolayısıyla disklerin üzerine binerek, fıtıklaşmalarına neden olur. Bel fıtığına yol açan benzer risk faktörlerini ortadan tamamen kaldırmak için çocukluk çağından itibaren, yük nasıl kaldırılır, yerden bir şey nasıl alınır, yataktan nasıl kalkılır? şeklinde eğitimler verilmesi gerekir.
