BEL OMURLARI MEKANİK YAPISI

Vertebra cisminin yük taşıma kapasitesi çok yüksektir. Her omur benzer yapıda olduğu gibi aynı zamanda bölgeye göre spesifik bazı özellikler bulundurabilir. Vertebraların boyutlarına göre cisimlerinin dayanma kapasitesi değişmektedir. Baş bölgesinden pelvise doğru indikçe kapasite artmaktadır. Vertebra cisminin dayanma kuvveti 40 yaştan sonra kemik doku kaybına bağlı olarak azalır. Aslında bu durum 33 yaşından sonra ufak çaplı yıkım reaksiyonu ile başlar, 40’lı yaşlara gelince hissedilecek seviyeye gelir.

Yük transferi 2 yolla olur;

• Kortikal Çatı
• Trabekül kemik

Trabekül kemik vertebra yükünün %50 sinden sorumludur. Trabekül kemikte kayıp olursa kortikal kemiğe binen yük artmaktadır. Trabekül kemik yükün yarısını aldığı gibi darbe emilimini sağlar. Bu yüzden yaşa bağlı kemik yoğunluğu azalmasına karşı önlem olarak aktif spor yapılmalıdır. Wolf kanununa göre yüklenme yaptıkça kemikteki üretim tetiklenicektir.

İNTERVERTEBRAL DİSK

Vertebralar birbirine diskler ile bağlanır. Diskler vertebra için hareket kabiliyetinin en önemli kısmını oluşturmaktadır. Diskler bölgeye göre büyüklük ve hacim olarak değişiklik göstermektedir. Diskler Lomber Vertebra’nın 3/1 ini oluşturmaktadır. Disklerin darbe emilimi noktasında önemli bir görevi vardır. İçi sıvı jel kıvamında olan bu yapı darbe emilimini etkilemektedir.

Disk yapısı;

• Annulus Fibrozus
• Nükleus Pulpozus

Annulus Fibrozus fibroelastik ağ yapısındadır. Bu sıklıkla oluşmuş lifler disk yüzeyi ile 30 derecelik açı yapacak şekilde komşusu ile ters yönde sağlam bir yapı oluşturmaktadır. Bu dizilim şekli vertebraların birbiri üzerine yuvarlanma hareketini yapmasını sağlar. Diskin elastik özellikleri Annulus Fibrozus katmanından gelmektedir. Aynı zamanda bu yapı esnektir. Annulusun dışı tip 1 kollajenler ile çevrili iç yapısı ve nükleus pulpozus kısmı ise tip 2 kolejen yapısından oluşmaktadır. Annulus ta gerilme güçlerine karşı direnç tip 1 kollajenler ile kompresyon gibi kuvvetlere direnç ise tip 2 kollajenler tarafından sağlanmaktadır. Tip 1 lifler daha çok sıvı içerik ile doludur.

 

Nükleus pulpozus %80-90 sudan oluşmaktadır. Damardan yoksun olduğu için beslenmesi difüzyon yolu ile gerçekleşir. Sıvı dengesini çevresi ile alışveriş ile sağlar. Jel yapısı içeriği ile emme basıncı ile yoğunluğunun 9 katı kadar suyu kendine çekip hapsedebilir. İntervertebal disk hareketli bölümün stabilitesinden sorumludur. Tüm omurga hareketlerinde yükü taşıyan yapıdır. Statik ve Dinamik olarak tüm yüklenmelere dayanarak yükü diğer vertebraya güzel bir şekilde aktarır. 30 yaş ve sonrasında disklerin beslenmesinde ve protein yapısında bazı değişiklikler olur. Bu değişiklikler ile osmotik yapısı yani sıvı bağlama kapasitesinde azalmalar görülür. Yaşa bağlı olarak ya da vücuda yüklenmeye göre annulus fibrozusun fibroz dokusunda artmalar meydana gelir. Elastikiyetini yitiren disklerin şok emici özelliğide azalmaktadır.

 

FASET EKLEMLER

Faset eklemler meneteşe tipi yapıdadır. Omurga yapısında kuvvetin aktarımı ve dağıtımında büyük bir görevi vardır. Omurgadaki bölgelere göre farklı açılanma yapmaktadır. Servikalde 45, Torakalde 60 ve Lomber bölgede 90 derece açı yapmaktadır. Vertebranın arka bölümündeki yapılar diski rotasyonlarda oluşabilecek deformasyonlara karşı korur. Diskte oluşacak deformitelerden faset eklemlerde etkilenir. Omurganın pozisyonuna göre diskin ve fasetlerin yük taşıma oranları değişmektedir. Fasetler özellikle omurga hiperextensiyon pozisyonunda daha fazla yük taşırlar. Gövde flexion pozisyonunda ise rahatlar ve bazı açılarda sıfıra kadar düşebilir.