FELÇ YAZI DİZİSİ 3

 

Bu zamana kadarki makalelerimizde Felç’ in nasıl bir hastalık olduğunu, meydana gelmesinde vücuttaki etkilenimlerini, risk faktörlerini, hastalığın ortada hiçbir belirti yokken nasıl gerçekleştiğini, beynin neresinde, nasıl bir etkilenim meydana gelir bunları okuduk ve biraz da olsa bu konu hakkında bilgi sahibi olduk. Bu makalemizde felç hastalarında görülebilecek bazı fonksiyon bozukluklarından ve onlara yönelik değerlendirmelerden bahsedeceğim.

Felç hastalarını değerlendiren tek bir test veya değerlendirme yoktur. Felç sonucu vücudumuzda meydana gelen değişikliklere, semptomlara uygun ayrı ayrı değerlendirme yöntemleri bulunmaktadır. Değerlendirmede en önemli nokta hastanın neye ihtiyacı olunduğunun belirlenmesidir.

Felçten sonra ya da iyileşme döneminde hastanın;

*tıbbi durumu       *hikayesi         *bilinç düzeyi

*şikayetleri, özellikle temel şikayeti   *iletişim

*algısal yeteneği    *duyu-motor fonksiyonları

*mental ve emosyonel durumu değerlendirilir.

Bu değerlendirmelerin amacı; hastanın fiziksel, fonksiyonel kapasitesini belirlemek, fonksiyon bozukluğunun nedenleri, çevresel koşullar, eşlik eden fiziksel bozukluklar ve engellerin belirlenmesiyle yapılır. Değerlendirme daima tedavi ile bağlantılı olmalı ve birlikte yürütülmelidir. Değerlendirme sadece tedavinin başında değil, tedaviye başlandıktan sonraki her ay veya iki ayda bir yapılmalı ve tedaviden alınan sonuçlar, gelişmeler düzenli olarak not edilmelidir.

Değerlendirme hastanın kapıdan içeri girmesi ile zaten başlar. Hasta tekerlekli sandalye ile mi geldi, hasta yürürken yardımcı bir cihaz (walker, baston, kanedyen vb.) kullanıyor mu, hasta desteksiz yürüyor ise denge durumu, adım atışı, yürürken ki postürü nasıl veya eğer hasta bizi yatakta karşılamış ise yatış pozisyonu, ekstremitelerinin yastıklarla desteklenip desteklenmediği, yatak içindeki mobilizasyonu (yanlara dönebilmesi, aşağı doğru kaydığında kendini yukarı yardımlı veya yardımsız çekip çekemediği), oturur pozisyona gelip gelemediği ve eğer geldiyse oturma dengesi  gibi o anda aslında değerlendirmelerimiz başlıyor.

Fizyoterapist değerlendirmesini yaparken şu parametrelere dikkat eder:

*Kişinin normal olarak nasıl hareket ettiği

*Zor bir durumda kaldığında olaya karşı tepkisi

*Hafif bir destek verildiği zaman doğru bir şekilde o hareketi yapabiliyor mu

*Hastanın iletişim problemi var mı

*Uykusuzluk ve konstipasyon (zor dışkılama, kabızlık) gibi eşlik eden problemlere dikkat edilmelidir. Çünkü bu durumlar hastanın performansını olumsuz yönde etkilemekle birlikte bizi yanlış bir değerlendirmeye götürür

*Hasta bizimle iletişim içinde iken maske yüz ifadesi, gözlerinin aşırı açık olup olmaması, konuşurken göz teması veya başını bize doğru kaldırabiliyor mu

*Hastanın kullandığı ilaçlar var mı var ise düzenli olarak kullanılıp kullanılmaması, hangi saatlerde kullanıldığı sorulup tedavi planı ilaçlara göre ayarlanır

*Hasta bulunduğu durumu tam olarak anlıyor mu, kabulleniyor mu

Fizyoterapist tüm bu değerlendirmeleri yaptıktan sonra hastanın niçin yardım istediği ve tedavi ile ilgili ne elde etmek istediğini örneğin bazen bir hasta çocuğum ben sadece kimseye bağımlı olmak istemiyorum, evde yürüyebileyim, tuvalete gidebileyim yeter benim için derken bazı hastalar eski hobilerine kavuşmak ister arkadaşlarımla kahveye gidip bir iki sohbet etmek istiyorum der. Eğer mümkün bir durumsa veya değil ise hasta bununla ilgili bilgilendirilir ve hastanın mümkün olan maksimum iyileşmesinin ne kadar olabileceği hasta ve yakınlarına söylenir.